एखाद्या रुक्ष जमिनीवर पाऊस पडतो तेंव्हा त्या मातीला जसा आनंद होत असेल तसा काल मला झाला. अनेक महिन्यांच्या अंतराने काल इथल्या classical music ग्रुप कोमल रिषभ च्या २०२४ सीझन ची दमदार सुरूवात पंडित उदय भवाळकर यांच्या धृपद आणि धमार गायनाने झाली.
वातावरणात किंचित असलेला ओला गारवा, रविवारची ती एरवी कंटाळवाणी असलेली दुपार पण सुरेल झंकारणाऱ्या तानपुर्याने आणि भिमपलासी च्या धीर गंभीर सुरांनी बहरून गेली. नंतर येतो राग हमीर आणि जरा गंभीर झालेले वातावरण पुन्हा प्रफुल्लित करून जातो.
धृपद धमार हा काही अंशी फक्त परीक्षे पुरता शिकलेला गायन प्रकार राग संगीतासारखाच किती खोल आणि गहन आहे ह्याची प्रचिती येते.
एक राग वेळेकडे लक्ष न ठेवता उदय जी अतिशय शांतपणे आणि शिस्तप्रिय पद्धतीने किमान सव्वा तास मांडतात तेंव्हा त्यांच्या इतक्या वर्षाच्या साधनेचा प्रत्यय येतो. केवळ लोकांना काय आवडते केवळ तेच मी मांडू नये असा आग्रह ते धरतात. मी जे शिकलो, त्यावर मी केलेला विचार आणि ह्या गायन प्रकारची शुद्धता राखतच मी गायले पाहिजे हे भान कलाकार म्हणून मला असणे गरजेचे आहे. लोकांनी आधी ऐकून मग ठरवावे की हे आपल्याला आवडेल पचेल झेपेल की नाही.
हे विचार आणि त्यांची कालची मैफलीची मांडणी ह्यात कुठेही तफावत नाही.
मध्यंतरानंतर राग मारवा येतो. संध्याकाळची वेळ, भरून आलेले आभाळ आणि समोर धीर उदात्त वैराग्य रस पूर्ण मारवा...डोळे भरून आले नाहीत तरच नवल! कोमल रिषभ वर येणारी आस, मिंडेने येणारा ष़डज, ग म (तीव्र) ध आणि तो जीवघेणा नी, त्यावरून क्षितिजापलीकडे खुणावणारे तार सप्तकातले सुर... अहाहा!
संपूच नये असा रंगला मारवा! आणि मग माता सरस्वती च्या वर्णनाची भैरवी मनात गुंजत राहिली!
उदय जींच्या आवाजाची range ती केवढी...अती मंद्र सा सुद्धा सुस्पष्ट ऐकू येत होता. ते तार मध्यम/पंचम.
ह्या संपूर्ण मैफिलीत त्यांना मृदुंगावर सुखद मुंडे यांनी साजेशी साथ केली आणि तान पुऱ्यावर श्री किरीट सिंह यांनी साथ केली. मूळ england चे रहिवासी आणि स्कॉटिश आणि पोर्तुगीज अशा मिश्र परिवारात जन्म झाला असला तरी शीख धर्माची दीक्षा घेऊन ज्या तन्मयतेने ते शिकत आहेत आणि छान समजून सुर साथ देत आहेत त्यांचे खरेच मनापासून कौतुक!
Music is universal! Language or country is no barrier हेच खरे! आपल्या सर्वांना पुढील प्रवासाला आणि concerts ना मनःपूर्वक शुभेच्छा! पुन्हा भेटायचा योग लवकरच येवो!
स्वरज्ञा लिमये
